Dyneburg - bitwa o przedpole / Battle of Dyneburg bridgehead 28 sept 1919

Pierwsza bitwa pod Dyneburgiem, a właściwie bitwa o przedmieścia Dyneburga rozegrała się 27 i 28 września 1919 roku.
Od końca sierpnia nad Dźwiną operowała grupa operacyjna Rydza –Śmigłego składająca się z 1 i 3 Dywizji Piechoty Legionów. 30 Sierpnia podjęła ona pierwsza próbę zdobycia miasta, ale okupując to ciężkimi stratami sowieci zdołali się utrzymać. Ciężar walk przeniósł się na wschód i pod Dyneburgiem, gdzie linia polska stykał się z pozycjami Litewskimi panował we wrześniu względny spokój. Rydz Śmigły planował ponowny atak miasta, do którego gotowość osiągnął 21 września. Podjęto decyzję o ataku, jednak Alianci zdecydowanie sprzeciwili się jakiemukolwiek wkroczeniu Polaków do miasta, (mimo, że uzgodniono z rządem Łotwy, iż Polacy traktowali by miasto jako Łotewski i po walce przekazali je Łotyszom – co miało ostateczni miejsce gdy miasto padło po właściwej Bitwie pod Dyneburgiem w styczniu 1920) więc cele strategiczne ograniczono do wyparcia bolszewików z przyczółka i wysadzenia mostów na Dźwinie.
W operacji miały wziąć udział następujące siły:
1. Dywizja Piechoty Legionów w składzie 1., 5. i 6. Pułk Piechoty Legionów
cztery baterie artylerii polowej i pięć baterii artylerii ciężkiej. (5 i 8 bateria 1 pap leg)
2. Kompania czołgów kpt Dafour (24 FT 17)
PP. Śmiały Szeroki (2 armaty 75mm, 1 armata ciężka i 1 moździerz)
Naprzeciw Legionistów znalazła się 53 Estońsko Łotewska dywizja piechoty w składzie
Estońska Brygada Strzelców, 4. i 6. Pułki Łotewskie, Strzelców
trzy pociągi pancerne, w walce BP no. 4 Kommunard (cześć lekka z 4 armatami 75 mm i części ciężka z 3 armatami ciężkimi) prawdopodobnie liczony jako 2 pociągi.
W sumie na 5000 bolszewików nacierać miało 7000 Polaków.

27 września pierwszego dnia szturmu 1 i 6 pułkom piechoty legionów udało się przy wsparciu czołgów wyprzeć bolszewików za Dźwinę i zniszczyć most drogowy oraz kładkę drewnianą. Jednak natarcie na fort broniący dostępu do mostu kolejowego zostało na skutek braku współdziałania pomiędzy piechota artylerią i czołgami odparte. Nie wspomina się o działaniach polskich pociągów pancernych, natomiast artyleria Kommunarda nękała i zadawała legionistom straty przez cały dzień, rażąc artylerią przez rzekę.

Do ataku na fort 28 stycznie wyznaczono 3 kompanie 1 i 5 ppleg. Po krótkiej nawale skoncentrowanej na forcie o 5:30 ruszyły wraz z I i III plutonem czołgów do ataku. Piechota wyminęła czołgi jednak zaległa pod ogniem ckmów umieszczonych na wiadukcie kolejowym. Do walki wkroczył też przez most sowiecki pociąg pancerny, którego ogień przerwał atak piechoty. Wtedy do akcji wprowadzono Śmiałego szerokiego i pociągi pancerne rozpoczęły pojedynek artyleryjski. Jego efektem było uszkodzenie dwóch czołgów z czego jednego ogniem własnym. Pojedynek rozstrzygnął się w momencie wprowadzenia do walki polskiej artylerii, przegnany na wschodnią stronę rzeki z powrotem do miasta Kommunard został wyrzucony z szyn i wyłączony z walki. Czołgi, które w trakcie pojedynku zlikwidowały opór na nasypie, przekroczyły tory kolejowe.
Podążyła za nimi piechota. Czołgi przełamały zasieki broniące fortu i ogniem armat i ckmów uciszyły punkty oporu na wałach. Piechota zdobyła fort szturmem na bagnety. Resztki bolszewików zostały rozbite podczas próby ewakuacji, jednak w obliczu zdobycia mostu, jedyną drogą było pokonanie Dźwiny łodziami lub wpław. Dzięki ogniowi czołgów żadna z łodzi nie przedarła się na drugi brzeg. Fort upadł o 6:45. Do godziny 21 trwały prace saperskie a następnie wysadzono most kolejowy. Operacja zakończyła się pełnym sukcesem.

In September 1919 Polish forces consisting of 1 and 3 Legionary Infantry divisions stood against Soviet 25 and 4 divisions across Dźwina River. HQ Decided to eliminate soviet bridgehead in Dyneburg/Daugavpils on the west/south bank of river. Entente was radically opposed against Polish forces moving inside of the city (in spite of Polish-Latvian arrangements). So operation was to be reduced to eliminating bridgehead in form of old Russian fort, and destroying al 3 bridges (2 road and 1 rail).
At 27th September infantry supported by Ft17 tanks and artillery managed to push out soviet force out of the Grivka suburbs and destroy road and wooden bridges. Attack on fort failed and was to be repeated with better support in the following day.
At 28 September after short artillery preparation at 5:30 am 3 companies of 1 and 5 legionary regiments (1st Legionary Division) and I and II tank platoons attacked the Fort. Infantry was stopped by machineguns placed on railway embankment and artillery of soviet armored train Kommunard storming through the bridge. Polish train Śmiały-Broad took the duel and train artillery exchange followed. Tanks moved over infantry and continued assault while soviet train retreated to the soviet part of the river but continued to fight. It was derailed and eliminated from combat by polish artillery. After silencing its guns tanks managed to break through embankment and into fort earth walls. Than infantry followed with bayonet charge and took the fort at 6.45 am. Remnants of the fort defenders tried to cross the river by boats but Polish tanks stopped all of them from crossing. AT 21 pm bridge was blown up ending the battle. 
Unfortunately due to entente objection city was taken in combined Polish –Latvian operation at January 1920